: Ankara/Çankaya

: 2017-2018

: Pilmen Sosyal Hizmetler

: 580 m²

: Uygulandı

: 2018-2020

1920’li yılların ikinci yarısında inşa edilen yapı, Cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'ya göçün artması dolayısıyla konut gereksiniminin karşılanamaması sonucunda, eski adıyla Yenişehir'de (Kızılay) planlanan Cumhuriyet Mahallesi'nde yer almaktadır. Konut bölgesi olarak belirlenen bu alanda, ilk inşa edildiği dönemde yerli ve yabancı mimarlar tarafından tasarlanan yaklaşık 300 adet konut yapısı bulunmaktaydı ve bu konutlara, o dönemde yeni başkent olmuş Ankara'ya, kenti inşa için taşınmış memurlar ve göçmenler yerleşmişti.​

​​

Proje konusu olan yapı, günümüze çok azı ulaşabilmiş bahsi geçen 300 konuttan biridir. Zaman içerisinde kentin biçim değiştirmesi sonucu yapının bulunduğu bölge değerlenmiş ve üzerinde bulunduğu Ziya Gökalp Caddesi’nde ticari hareketlilik artmıştır. Bu değişim sonucunda yapının işlevi birkaç kere değişmiştir. Bu süreç içerisinde yapı, sırasıyla CHP Genel Merkezi, seyahat acentesi ve restoran olarak kullanılmıştır. Bugün ise yapı, pastane-kafe işlevine sahiptir.​​

​

Uzunca bir süredir aynı işletme tarafından kullanılan yapının koruma-onarım projesi kapsamında, temelde mevcut işlevin sürdürülmesi, bununla birlikte yapıda yoğunluk yaratan servis birimlerinin uzaklaştırılarak yeni bir ek yapıda çözümlenmesi kararlaştırılmıştır. Bu bağlamda yalnız yapının içinde mekân algısını bozan birimler değil, yapı ve çevresine görsel ve fiziksel olarak zarar veren, oldukça dağınık yerleştirilmiş ve niteliksiz yapılmış çok sayıdaki öge (farklı biçim, boyut ve konumdaki tabelalar, klima üniteleri, su deposu, merdiven, sundurmalar vb.) de kaldırılmıştır. Temel yaklaşım doğrultusunda, Cumhuriyetin önemli ve nadir bir sivil mimarlık örneğinin algılanırlığını tüm boyutlarıyla ortaya çıkaran bir koruma anlayışı benimsenmiş; mevcut işlevin gerektirdiği neredeyse tüm birimler (mutfaklar, sıcak içecek barı, pastane sergileme ve satış birimi, müşteri tuvaletleri, kasa vb.) yeni bir ek kütle içinde kurgulanmıştır. Bu ek yapının, ana yapıyla fiziksel temas kurmayan, parseldeki yerleşimi ve gabarisiyle geri planda duran, malzeme ve cephe düzeniyle ana yapıdan ayrışan niteliklerde tasarlanmasına dikkat edilmiştir. Yapının açık alan kurgusunda da aynı düşünce benimsenmiş; çağdaş malzeme ve detaylara sahip bahçe duvarı, açılır gergi üst örtü gibi ögeler ve dış mekân oturma düzenini sağlayan bitki tarhları yardımıyla, yapının çevresi ile görsel ilişkisinin güçlendirilmesi amaçlanmıştır.

​​​​​

Uygulama sonrası durum için, ana yapının bakım ve onarımının sağlandığı ve kendisine fiziksel yük getiren işlevlerin bir kısmından kurtarıldığı söylenebilir. Ancak ek yapı ve açık alan detaylarının incelikle çözül(e)memesi, bambaşka bir biçimde uygulanması ya da hiç uygulanmaması (gergi üst örtüler, bahçe korkulukları, bitki tarhları, ek yapı saçağı gibi) ve önerilen malzemelerin kullanılmaması (ek yapının antrasit renk çinko yerine açık gri renk alüminyum panellerle kaplanması, bahçe duvarlarında taş kaplama kullanılması gibi) sonucunda, uygulamanın projeyi öngördüğü tüm amaçlarına ulaştıramadığı belirtilmelidir.

​​​​

***

​

Bir Şehir Kurmak: Ankara 1923-1933 (Ed. Ali Cengizkan, N. Müge Cengizkan) kitabında (sf. 170) "Tip Mado" adıyla kodlanan yapılardan şöyle bahsedilmektedir:

"Şehremaneti envanterinde bulunmayan yapı, özellikle Ziya Gökalp Bulvarı (eski adı Kazım Paşa Caddesi) üzerinde 4 adet olarak uygulanmıştır; bir tanesi 2019'da ayaktadır. Evkaf mimarlarınca tasarlanmış olabileceği düşünülen yapı, Giulio Mongeri ve Vedat Tek motiflerini de taşımaktadır. Bağımsız girişli iki katta, iki daire gibi çözülmüştür; dar merdiven sahanlığından, zemin kat dairesine girilmekte; merdiven, birinci kattaki tip daireye çıkmaktadır; bodrum katta bir kömürlük bölümü vardır. Her iki katta da tekrar eden planimetri, oldukça moderndir: üçgen hol, merdiven arkasındaki mutfağa, arka köşedeki girişi pahlı oturma odasına, banyoya, ön cephedeki yatak odasına ve küçük yatak odasına ulaşmaktadır. Oturma ve yatak odalarının küçük birer balkon çıkmaları bulunmaktadır. Yapılarda ayrıca, bir saçak altı frizi dikkat çekmekte; birinci kat döşeme hizasında seramik küçük panolar bulunmaktadır."